بررسی مقاومت نسبی در ارقام برنج ایرانی و ارقام منتخب خارجی در مقابل بیماری سوختگی غلاف (rhizoctonia solani ag-1 ia)

بیماری سوختگی غلاف برنج ناشی از قارچrhizoctonia solani ag1- ia  دومین بیماری مهم برنج از لحاظ اقتصادی در بیشتر مناطق کشت برنج دنیا از جمله ایران است. این بیماری اساساً به کمک قارچ کش ها کنترل می شود. تحقیق حاضر به منظور شناسایی رقم یا ارقام برنج به عنوان منبع مقاومت به این بیمارگر در شرایط مزرعه ای شمال ایران انجام گرفت. 37 رقم برنج محلی و 23 رقم اصلاح شدۀ ایرانی به همراه 10 رقم خارجی در مؤسسۀ تحقیقات برنج کشور کشت شدند. کلیۀ ارقام 45 روز پس از نشاکاری با استفاده از تودۀ میسلیومی یک جدایۀ پرآزار g309 بیمارگر مایه زنی شدند. برای تأمین رطوبت مناسب جهت توسعۀ بیماری همۀ بوته ها تا زمان ارزیابی به کمک یک سیستم افشانۀ آب روزانه 2 تا 5 بار آب پاشی گردیدند. برای ارزیابی، شاخص های شدت بیماری روی غلاف، تعداد لکه های روی غلاف، ارتفاع نسبی آلودگی، درصد پنجه های آلوده، تعداد برگ های سبز و مرده، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، زاویۀ پنجه و قطر ساقه اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیۀ واریانس داده ها نشان داد که گروه ارقام خارجی با شدت بیماری و تعداد لکۀ کمتر روی غلاف، تعداد برگ مردۀ کمتر و تعداد برگ سبز بیشتر به طور معنا داری از گروه های ارقام محلی و اصلاح شدۀ ایرانی متفاوت بود. همۀ ارقام تحت مطالعه در تجزیۀ خوشه ای به روش upgma و بر اساس ارتفاع نسبی آلودگی، شدت بیماری روی غلاف و تعداد برگ مرده به چهار گروه تفکیک شدند. گروه مقاوم شامل jasmine 85، teqing، pecos و tetep و گروه حساس شامل swarna (حساس خارجی) و موسی طارم، حسن سرایی، جمشیدجو، خزر، شیرودی، d4 (ارقام محلی و اصلاح شدۀ ایرانی) و فوجی مینوری بودند. بررسی ارتباط بین شاخص های مورفولوژیکی با واکنش به بیماری نشان داد که در ارقام خارجی هیچ گونه هم بستگی معنا داری بین ارتفاع نسبی آلودگی و شدت بیماری روی غلاف با صفات مورفولوژیکی اندازه گیری شده وجود نداشت. درحالی که در ارقام محلی یک هم بستگی مثبت و معنا دار بین شدت بیماری روی غلاف با زاویۀ پنجه (033/0=  p. value،20/0 =r ) و یک هم بستگی منفی و معنا دار بین ارتفاع نسبی آلودگی با ارتفاع بوته (002/0 =  p.value ، 29/0- = r) به دست آمد.